Boer ervaart ketenpositie als zwak

De meeste boeren en tuinders, en vooral melkvee- en varkenshouders, ervaren hun positie in de keten als relatief zwak. Daarbij maakt het geen verschil of bedrijven wel of niet onderling samenwerken. Dat blijkt uit onderzoek van Wageningen Economic Research in opdracht van het ministerie van Landbouw.

Vooral melkveehouders, die relatief vaak samenwerken binnen coöperaties, geven ten opzichte van andere primaire producenten vaker aan dat zij zichzelf niet als een vrije ondernemer beschouwen voor wat betreft de afzet van hun product. Ondernemers ervaren hun positie in de keten al sterker als hun bedrijf winstgevender is en als men makkelijk van afnemer kan veranderen, zo blijkt uit de studie.

Meerderheid werkt samen

Een grote meerderheid van de ondernemers werkt samen met collega’s, onder meer via coöperaties. In de melkveehouderij is dat meer dan 83 procent.

Afzetzekerheid en toegang tot de markt zijn de belangrijkste motieven om samen te werken, gevolgd door kennis en informatie. Hogere prijzen worden ook vaak genoemd als motief, maar uit de studie blijkt niet dat bedrijven die samenwerken, meer of minder tevreden zijn over de ontvangen prijzen, of dat ze meer of minder druk ervaren om de prijs te verlagen.

Niet direct hogere prijzen

Samenwerking tussen boeren en tuinders leidt in de praktijk ook niet direct tot hogere prijzen, blijkens het rapport. Dat komt doordat de prijs van agrarische producten vooral wordt bepaald door vraag en aanbod.

Alle schakels in de keten voeren bovendien een zware concurrentiestrijd om in de gunst van de consument te komen; de prijs van producten is een belangrijk aankoopcriterium. Dit leidt voor primaire producenten tot een continue druk op de prijzen.

Samenwerking is volgens de onderzoekers dan ook eerder een manier om de markt efficiënter te beleveren en markten te stabiliseren dan een methode om hogere prijzen af te dwingen.

Kabinet neemt maatregelen

Het kabinet heeft aangekondigd dat er maatregelen komen om de marktmacht van boeren en tuinders te versterken. Zo komt er een verbod op oneerlijke handelspraktijken, een meldpunt voor misstanden en meer ruimte voor boeren om krachten te bundelen.