Gros Nederlandse bodems bevat (veel) meer fosfaat dan nodig voor gewassen

In Nederlandse bodems is extreem veel fosfaat aanwezig als gevolg van bemesting uit het verleden. Op 84 procent van het landbouwareaal zit (veel) meer fosfaat in de bodem dan nodig is voor een goede gewasproductie.

Dit blijkt uit onderzoek van het Nutriënten Management Instituut en Wageningen UR. De resultaten zijn gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Journal of Environmental Management.

Afgewogen bemestingsadviezen nodig

Een overschot aan fosfaat in de bodem kan uitspoelen naar het grond- en oppervlaktewater, wat slecht is voor de waterkwaliteit. Een tekort aan beschikbaar fosfaat gaat echter ten koste van de gewasproductie. Het is volgens de onderzoekers daarom nodig om bemestingsadviezen te baseren op zowel landbouwkundige als milieukundige doelen. ‘Tot nu toe hebben wij bodems geoptimaliseerd voor de productie van gewassen. Nu is de uitdaging om gewassen te produceren binnen een milieugrens’, stelt onderzoeker Maarten van Doorn. Afgewogen bemestingsadviezen zijn volgens hem een waardevol middel om boeren hierin te ondersteunen.

Dilemma voor bodems die P slecht binden

De onderzoekers berekenden het effect op gewasopbrengsten van het verlagen van fosfaatgehalten in de bodem tot een waarde die verantwoord is voor de waterkwaliteit. In de meeste gevallen daalden de opbrengsten niet of nauwelijks. Op bodems met een lage capaciteit om fosfor te binden, ging verlaging van de fosfaatbemesting wel ten koste van de productie. Voor deze bodems geldt volgens Van Doorn een dilemma. ‘Gaan we hier voedsel produceren ten koste van het milieu? Of passen we het landgebruik aan, bijvoorbeeld door gewassen te telen die weinig fosfaat nodig hebben of het land in te zetten voor andere ecosysteemdiensten dan de productie van voedsel?’

Mest moet weer waarde krijgen

De uitkomsten van de berekeningen betekenen volgens de onderzoekers dat er ruimte is om de fosfaatgehalten in de bodem te verlagen zonder in te leveren op gewasopbrengst. In de huidige praktijk zal dit echter niet gebeuren, omdat minder fosfaat aanwenden geld kost. Dit kost immers mestplaatsingsruimte. ‘Hier moeten we van af’, vindt Van Doorn. ‘Er is beleid nodig dat ervoor zorgt dat mest weer waarde krijgt. Boeren financieel stimuleren om landbouwkundige bemestingsadviezen op te volgen, is een gemakkelijke eerste stap om de milieukwaliteit te verbeteren’, stelt hij.