Oversterfte door blauwtong in 2024 fors hoger dan in 2023

In 2024 stierven op melkveebedrijven 13.503 runderen meer dan in dezelfde periode in 2020-2022, toen er nog geen blauwtong in Nederland was. Dat is een grotere oversterfte dan in 2023, toen er sprake was van een oversterfte van ongeveer 9.500 runderen.
Ook het aantal meldingen van blauwtongverschijnselen bij rundvee was in 2024 hoger dan in 2023, zo meldt Royal GD. Met 4.176 meldingen in 2024 (t/m 17 oktober) ten opzichte van 2.273 meldingen in heel 2023 raakten meer runderen met blauwtong besmet ondanks vaccinaties. Opvallend was ook dat in 2024 meer kalveren stierven aan blauwtong (zie figuur 1 hieronder).
Ruim de helft van tankmelk bevatte antistoffen
In lopend onderzoek van Royal GD wordt gekeken naar de impact van blauwtong serotype 3 op de sterfte van runderen. Uit tankmelkanalyses in het voorjaar van 2024 bleek dat het jaar ervoor 64 procent van de melkveebedrijven met het virus in aanmerking is gekomen. De mate waarin antistoffen werden aangetoond varieerde wel sterk. Dat wijst erop dat niet elk bedrijf evenveel werd geraakt door het virus.

Correct gevaccineerd, maar niet op tijd
Vaccinatie heeft de sterfte door BTV-3 gereduceerd, maar heeft niet alle sterfte kunnen voorkomen. Dat concludeert GD aan de hand van vaccinatiecijfers. Zo’n 45 procent van de melkveebedrijven heeft de runderen gevaccineerd. Ruim driekwart heeft vrijwel al het rundvee twee keer gevaccineerd. Er zit wel verschil in timing, want niet op alle bedrijven is de tweede enting uitgevoerd voordat blauwtong in hun regio werd gemeld. Op circa 60 procent van de bedrijven die hun vee correct vaccineerden, waren de dieren niet tijdig beschermd.
Grotere kans op sterfte zonder vaccinatie
De rundersterfte als gevolg van blauwtong in 2024 hing af van een combinatie van factoren: of en in welke mate er in 2023 een blauwtongbesmetting was op het bedrijf (de geschatte seroprevalentie), of er correct is gevaccineerd en of dat tijdig is gebeurd. Als er in 2023 veel antistoffen waren opgebouwd en er correct is gevaccineerd, was de sterfte niet verhoogd in 2024. Was er nog niet een eerdere besmetting en niet gevaccineerd, dan was de rundersterfte 1,6 keer hoger op een bedrijf waar blauwtong werd gesignaleerd.

Effectief vaccin bij kalveren
Bij jongvee en kalveren is op eenzelfde manier gekeken naar het effect van vaccinatie, zeker omdat er in 2024 meer kalveren stierven dan in andere jaren. Bij jongvee en kalveren lijkt het effect van vaccinatie groter dan bij volwassen dieren. Geen eerdere besmetting en geen vaccinatie leverden een ongeveer 1,5 keer hogere sterfte op, waar geen besmetting en een correcte vaccinatie de sterfte niet verhoogden.
Goed beschermd 2025 in
GD verwacht voor het begin van 2025 dat de combinatie van antistoffen van een doorgemaakte besmetting en vaccinatie de dieren goed kan beschermen tegen blauwtong. Twee van de drie vaccins die in 2023 voorlopig zijn toegelaten voor de Nederlandse markt, zijn inmiddels aanbevolen voor Europese goedkeuring. Het gaat om Syvazul-3 en Bluevac-3, waarvan die laatste voor rundvee mag worden ingezet. Momenteel is het vaccin Bultavo-3 ook nog inzetbaar, maar dat vervalt op het moment dat Syvazul-3 en Bluevac-3 officieel zijn toegelaten op de Europese lijst.